روش تهیه قلمه صنوبر

در این مقاله از وب سایت نهالستان آوا نهال می خواهیم در مورد روش تهیه قلمه صنوبر به طور جامع توضیحاتی ارائه دهیم. برای آشنایی با قلمه باید گفت که عضوی از اندام گیاهی مانند ساقه، شاخه،ریشه و برگ است که با هدف ازدیاد آن از گیاه مادری جدا و در آب و خاک قرار‌گرفته و کاشته‌می‌شود. در مورد صنوبر ها قلمه،قطعه چوبی‌شده ساقه یا شاخه یکساله ‌است که قبل از باز شدن جوانه های آن از درخت مادری قطع و جدا شده و در خاک مرطوب کاشت میشود.

انواع قلمه و بهترین آنها

قلمه ها برحسب اینکه از کدام اندام یا عضو گیاه یا درخت تهیه گردد، شناخته‌و‌نامیده‌می‌شوند. به طور کلی آنها دارای سه منشاء، ساقه،ریشه و برگ هستند. دردرختان صنوبر،از قلمه برگی برای ازدیاد استفاده نمی شود. امکان استفاده از قلمه ریشه و ساقه برای ازدیاد صنوبر ها وجود دارد ولی از قلمه ریشه در مواردی با موضوعات پژوهشی استفاده می شود. ازدیاد در صنوبرها با قلمه ساقه یا شاخه مهم ترین و بهترین شیوه تکثیرصنوبرهاست. زیرا این روش،آسان ترین،ساده ترین و ارزان ترین شیوه تهیه قلمه درتولید صنوبرمحسوب می‌شود. تولید گیاه جدید از طریق قلمه،شباهت بسیار زیادی با گیاه مادری خود خواهد داشت. ازدیاد از این طریق سبب انتقال صفات مطلوب گیاه مادری به نهال تولیدی است. قلمه گیری را روش ثبیت صفات در درختان صنوبرمی شناسند.

ویژگی قلمه استاندارد

تولید محصول بیشتر چوب در صنوبر کاری ها،به کاشت نهال های سالم و قوی بستگی دارد. نهال ها نیز از قلمه های باکیفیت بالا به دست می آیند. پس می توان پذیرفت که هرچه کیفیت ومرغوبیت قلمه ها بیشترباشد. عملکرد درواحد سطح صنوبر کاری ها افزایش خواهد یافت. بنابراین،ویژگی خوب قلمه‌ها به شرایط درونی و بیرونی آن بستگی دارد.

ابزار و وسایل برش

ابزار برش برای تهیه قلمه ازنهال یکساله و سرشاخه هاداس برای قطع و جدا کردن نهاد ازریشه و سرشاخه یکساله ازدرخت است.ابزار باید تیزوسبک باشد تا برش به آسانی و بدون هرگونه صدمه مکانیکی بر ترکه انجام شود.پس ازجدا کردن آن ها با همان داس و یا قیچی باغبانی می توان قلمه ها به اندازه و طول دلخواه برش داد.در تولید انبوه قلمه از دستگاه های برش ماشینی استفاده می شود.

شرایط درونی قلمه باید چگونه باشد:

قلمه برای تولید نهان با هدف صنوبر کاری و توسعه زراعت چوب باید دارای ویژگی های خاصی باشد؛

1) سالم باشد و آثارآفت درآن دیده‌نشود.

ازرایج ترین آثار آفت زدگی در نهال های یکساله صنوبر آسیب‌دیدگی ناشی از پروانه های گالزای صنوبر است که در ساقه نهال ها به صورت موضع متورم دیده‌می شود. درهنگام تهیه قلمه،آنها را بریده و حذف کنید.

2) شاداب،قوی و رنگ پوست آن ها یکنواخت باشد:

رنگ پوست نهال های‌آلوده به انواع بیماری ها معمولاً دچاررنگ پریدگی‌شده وشادابی رنگ نهال سالم را ندارند. در صورت مشاهده باید این نهال ها جمع آوری و سوزانده شوند. چون ممکن است به انواع بیماری های ویروسی و باکتریایی آلوده‌باشند و سبب آلودگی نهالستان گردند.

3) چوبی‌شدن آنها کامل شده‌باشند

قلمه های غیرخشبی صنوبر ذخیره موادغذایی در اندام گیاهی به طور کامل صورت نمیگیرد و قلمه ها چون در هنگام کاشت فاقد ریشه هستند و جوانه ها نیزقبل از ریشه زایی برگها ظاهرمی‌شوند از موادغذایی ذخیره‌ای اندام چوبی قلمه استفاده می‌کنند که باید به اندازه کافی و لازم ذخیره شده‌باشند. این مواد شامل کربوهیدرات ها(نشاسته و قند)و هورمون ها(اکسین)هستند.

4)جوانه‌های روی قلمه در وضعیت خواب زمستانه باشند.

آنها باید قبل از باز‌شدن جوانه های آن تهیه و کاشته‌شوند. باز‌شدن جوانه نشانه شروع فعالیت حیاتی درخت و بیدار‌شدن از خواب زمستانه تلقی می شود. قلمه های با جوانه های باز شده در ریشه زایی و تولید نهال جدید موفقیتی ندارندو باید پرهیز گردد.

5)از سرشاخه ها و نهال های با ضخامت و کلفتی مناسب تهیه شده‌باشند.

نهالهای خیلی کلفت و یا نازک بازده خوبی نخواهند داشت. زیرا در نهالهای با ضخامت ساقه زیاد با هدف قلمه گیری،تعداد جوانه های غیر فعال در قسمت های پایینی آن بیشتراز نهال با قطرمتوسط است و در هنگام کاشت و فرو بردن آن در خاک با مشکلاتی مواجه می شود. نهال و سرشاخه های نازک و کاملاً چوبی نشده نیز مواد غذایی ذخیره‌ی کافی ندارند.

سه روش شناخته‌شده ایجاد آن وجود دارد:

1)تتارد

قلمستانی است که با هدف تولید فراوان قلمه ایجاد میشود. تولید کنندگان نهال صنوبر بخشی از نهالستان خود را با توجه به ظرفیت تولید نهالی که دارند،به آن اختصاص می‌دهند. آنها ۱۰ درصد ازمساحت نهالستان را جدا می نمایند و آن را پس از آماده سازی که با شرایطی که گفته شد به صورت ردیفی در فاصله یک الی دو متراقدام به نهالکاری با نهال های بسیار مرغوب می نمایند.درسن دو یا سه سالگی(قطر بیش از ۵ سانتیمتر)آنها را در ارتفاع یک الی یک و نیم متری قطع می‌کنند.از محل برش با توجه به کیفیت و مرغوبیت درخت جوان چندین جست(جوش) می روید که از آنها در فصل تولید نهال،قلمه تهیه می‌شود.یا اینکه می‌توانند اطراف نهالستان را با روشی که گفته شد تتارد ایجاد نمایند.

2)بارباتل

قلمستانی است همانند تتارد با این اختلاف بجای برش درخت جوان از ارتفاع یک متری،آنها را از بالای سطح زمین قطع و به اصطلاح کف بر می نمایند.از محل برش چندین جست می روید که از آنها با حذف قسمت های نامناسب آن، قلمه های مرغوب تهیه می شود..

3)نهال یکساله

صنوبر کاران بخشی از نهال های یکساله همان نهالستان را برای تهیه قلم اختصاص می‌دهند.